Steeds meer hoogopgeleiden bieden hun baan het hoofd met liters drank en kilo’s coke. De afkickklinieken springen er bovenop. ‘Ik roer het door mijn koffie, als suiker.’
‘Doodziek lag ik op bed, met mijn neus in een pakketje cocaïne. Het hielp niet eens meer, maar ik snoof gewoon door.’ Het dieptepunt van ict-manager Allard Wenzel (30) vond plaats in november 2007, na acht jaar cocaïneverslaving, waarvan hij de laatste vier jaar non-stop verkouden was en de laatste maanden alleen nog op bed doorbracht. ‘Maar in het begin had dat spul écht een meerwaarde. Ik was net een eigen bedrijf voor webdevelopment begonnen. Ik werkte van negen tot elf uur ’s avonds, nam de laatste lijn om twee uur ’s nachts en de volgende ochtend stond ik weer fris naast mijn bed. Ik voelde me superman. Toen snoof ik nog niet eens de hele dag en alleen maar een gram per dag.’
Cocaïne maakt dat je beter presteert op het werk, maar het probleem is dat je er steeds meer van nodig hebt. Wenzels gebruik steeg de laatste jaren naar drie à vier gram per dag. ‘Ik stond op om zeven uur, ik snoof een lijn, ik ging douchen en daarna nam ik de tweede portie. Ik werk thuis, dus ik verstopte overal envelopjes. In het toilet, in kasten, in mijn bureau, om het altijd binnen handbereik te hebben, maar ook zodat ik het niet bij me droeg. Ik was ontzettend paranoïde, er altijd op voorbereid dat mijn vriendin me zou fouilleren. Voordat ik aan het werk ging, regelde ik eerst nog een voorraad voor de volgende dag. Als mijn vriendin om kwart voor negen de oprit afreed, vertrok ik naar mijn dealer.’
‘In vier maanden ging er tienduizend euro doorheen’
Sinds twee maanden is Wenzel clean. Hij liet zich behandelen bij afkickcentrum Solutions for Addiction Problems, nadat zijn verslaving aan het licht was gekomen. ‘Toen mijn vader mijn administratie deed, zag hij dat ik er in vier maanden tijd tienduizend euro doorheen had gejaagd. Mijn verslaving had al mijn financiële reserves opgevreten. Dat opgeteld bij het feit dat ik er al een jaar verschrikkelijk slecht uitzag, liet weinig te raden over. Toen hij me confronteerde met zijn vermoeden gaf ik het meteen toe. Daarna heb ik het opgebiecht aan mijn vriendin. Midden in de nacht belde ik de Solutions-kliniek. Voor het eerst sprak ik iemand die mij volledig begreep. Die man beloofde dat ik de volgende dag teruggebeld zou worden. Toen ben ik maar gaan slapen, tot drie uur ’s middags. Ik was net wakker toen een psycholoog me belde en zei: “Ik bel maar wat later, want je zult wel hebben uitgeslapen.” Dat was zo bizar, ineens hield iemand rekening met míj. De dag erna kon ik langskomen, twee dagen later hadden ze een uitgewerkt plan voor me, inclusief vliegticket naar een kliniek in Antigua.’
Op datzelfde Caribische eiland, twee maanden eerder, kickte Sven Schrijvers (40) af van de alcohol. De horecaondernemer dronk élke dag, sinds zijn zeventiende. ‘Ik kon prima functioneren met alcohol op. Ik had het ’s ochtends ook niet nodig bij het opstaan. Maar ik was er wel afhankelijk van. Ik dronk elke dag schrikbarende hoeveelheden bier of wijn.’
Verslaafd door werk
Schrijvers was dag en nacht aan het werk in of voor zijn twee grand-cafés. ‘Ik ben werkverslaafd, misschien nog meer dan alcoholverslaafd. Hoewel het een het ander wel in de hand werkt. Ik werkte me helemaal uit de naad en daarbij dronk ik belachelijk veel. Zo kreeg ik vorig jaar een hevige burn out. Regelrecht depressief was ik. Als ik in mijn kantoor zat, dacht ik: hoe zal iedereen reageren als ik hier van drie hoog naar beneden spring? Dan liep ik maar naar beneden om een biertje te drinken en dan was het weer goed.’ Door zijn depressie raakte Schrijvers in een sociaal isolement, waardoor hij nog meer ging drinken. ‘Ik kreeg last van pleinvrees. Ik durfde me alleen nog maar tussen mensen te begeven als ik dronken was.’
Ook Wenzel leidde een eenzaam leven. ‘Maar dat wilde ik ook. Dit was mijn geheim, en van niemand anders. Emoties voelde ik niet als ik aan de cocaïne zat, dus ik werd niet afgeleid en ik had de energie om me volledig op mijn werk te focussen. Ik heb altijd veel gewerkt en ik blonk uit in alles wat ik deed. Daar zorgde ik wel voor. Maar de laatste maanden gold dat niet meer. Na een telefoongesprek van een half uur was ik total loss. Dan lag ik de rest van de dag op bed. Van alle nadelige gevolgen van mijn verslaving frustreerde me dat verreweg het meest.’
Coke-chirurg
Exacte cijfers zijn er niet, maar volgens klinisch psycholoog Marieke Kavelaars van afkickkliniek Solutions kampen er verontrustend veel hoogopgeleide werkenden met een alcohol- of drugsverslaving. Bij Solutions ziet zij de ene na de andere gevallen carrièretijger binnenstrompelen. ‘Er komen hier veel mensen met een eigen zaak. Mensen die geen werktijden kennen en maar doorgaan. Ook veel piloten bijvoorbeeld, die zitten vaak aan de drank. Televisiemensen en artsen gebruiken meestal cocaïne. Ik heb eens een chirurg behandeld die elke dag onder invloed van coke werkte. Zelf dacht hij dat hij goed functioneerde, maar ik vind het een angstaanjagend idee dat er levens in handen van die man lagen.’
Cocaïne lijkt in tijden van stress een uitkomst. En is dat in zekere zin ook. Kavelaars: ‘Je gaat er aanvankelijk beter door presteren, je bent scherper en alerter. De valkuil is dat je steeds meer nodig hebt. Toch kun je er héél lang mee doorgaan. De lichamelijke klachten die het veroorzaakt zijn vaak te vaag om te herkennen of niet erg genoeg om maatregelen te nemen: een beetje hoofdpijn, verlies aan lichaamsgewicht of verkoudheid. Meestal komt de verslaving er pas uit bij een stevige burn out, of als de baas je dronken of doorgesnoven achter het bureau aantreft.’
Excuustrucs‘Als je verslaafd bent, word je een ster in jezelf voor de gek houden’, zegt Wenzel. ‘Je wilt niet inzien dat de drugs je slopen. Deed de coke pijn aan mijn neus, dan strooide ik het in de koffie alsof het suiker was. Ik dacht zelfs dat dat gezonder was. Ik zag in de spiegel dat ik een wandelend lijk was, toch maakte ik mezelf wijs dat ik het nodig had. En als ik niet kon slapen door de coke, zoop ik mezelf laveloos. De oplossing was altijd binnen handbereik.’ Ook Schrijvers wist zichzelf ervan te overtuigen dat hij niets verkeerds deed: ‘Mijn vriendin had geen moeite met mijn drinkgedrag. Na al die jaren drinken raakte ik nooit meer helemaal laveloos. Ik functioneerde nog. Ik waarschuwde mensen met wie ik een relatie aanging: ik drink heel veel. Als je dat niet bevalt, ga dan maar. Stoppen met drinken was voor mijn burn out nooit een optie.’
Onbewust ging er waarschijnlijk een lange periode vooraf aan de beslissing om af te kicken, maar het voelt voor Schrijvers als een impulsieve actie. ‘Ik liet me opnemen zonder me van tevoren te verdiepen in de behandelmethode. Ik gaf het helemaal uit handen. Directeur Don Schothorst stuurde me naar Antigua, omdat ze daar met meditatie werken. Juist omdat ik daar een hekel aan heb, liet hij het me ondergaan. Hij zei: sta maar eens stil bij die dingen. Het bleek te werken.’
Het dagprogramma van een Solutions-afkickroutine bestaat uit meditatie, wandelingen, groepstherapieën, drama en spirituele trainingen. Tijdens de maand die hij in de kliniek doorbracht, kende Schrijvers moeilijke momenten, voornamelijk omdat hij zijn twee zoontjes vreselijk miste. Hevige afkickverschijnselen bleven echter uit. ‘Het afkicken gaat me nu nog bijzonder gemakkelijk af. Ik heb de drank toen en nu nog niet echt gemist.’
Ook bij Wenzel ging het afkicken buitengewoon gemakkelijk. ‘Ik heb me nog nooit zo goed gevoeld. Ik verwacht dat de terugslag nog komt, maar daar ga ik me zeker niet druk om maken. Ik pluk de dag. Vandaag heb ik niet gesnoven of gedronken, hoera!’
Perfectionisme
Toegeven van hun drugs- of alcoholprobleem, betekende bij beide mannen ook het erkennen van een werkverslaving. Schrijvers vond het ontzettend moeilijk om een maand naar Antigua te gaan en het werk aan zijn personeel over te laten. ‘Na mijn thuiskomst ben ik de volgende dag weer gaan werken. Maar daarmee nam ik te veel hooi op mijn vork. De eerste maand ging het super, maar toen kwam de terugslag. Dat was het moment dat ik besefte dat er voorgoed iets moet veranderen. ‘The Change’, zo noemt Kavelaars dat. Om niet in oude gewoontes te vervallen moet er iets drastisch veranderen in het leefritme. ‘Bij de meeste mensen betekent dat: meer ritme, minder werken. Dus tijd voor jezelf nemen door te sporten, op gezette tijden eten en vooral: niet meer dan acht uur per dag werken’, aldus de psycholoog.
Schrijvers moet leren zijn perfectionisme in toom te houden. ‘Elk probleem wil ik zelf oplossen. Ik moest de controle loslaten. Er moet meer structuur komen, zodat mijn werknemers meer zelf kunnen regelen. Het duurt nog wel even voordat dat is gerealiseerd, vrees ik.’ Voor Wenzel betekent ‘The Change’ ook stress uit de weg gaan en meer uit handen geven. ‘Het is heel belangrijk dat ik kritisch naar mezelf blijf kijken. Ik wil rust, regelmaat en reinheid. Ik had altijd het plan om op mijn veertigste te stoppen met werken. Dat kan nu niet meer, want ik ben door al mijn geld heen. Dus ik ga netjes van negen tot vijf werken. Ik wil ook kinderen in de toekomst, daar heb ik dan de tijd voor.’
Schrijvers daarentegen, laat zich niet uit het harde werkveld slaan. ‘Ik wil nog vier of vijf horecazaken, dat vind ik gewoon kicken. Maar ik moet ze rustig starten, er een goede structuur in aanbrengen en gedegen werknemers aannemen. En uiteindelijk dus loslaten. Als ik dat kan, maakt het niet meer uit of ik twee of zeven zaken heb. Ik moet me realiseren dat ik geen barman meer ben, maar de directeur die het voor het zeggen heeft.’
De namen van Allard Wenzel en Sven Schrijvers zijn om privacyredenen gefingeerd.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‘Ben ik de enige?’
• Nederland telt 65 duizend cocaïnegebruikers
• Ruim 1,2 miljoen Nederlanders kampen met een alcoholprobleem
• Dertigduizend van hen zoeken daadwerkelijk hulp bij een kliniek
• Van deze groep is 14 procent hoogopgeleid
• Een op de vijf mannen tussen 25 en 40 is een zware drinker (meer dan vijftig glazen per week)
• Bij afkickkliniek Solutions is ongeveer negentig procent van de cliënten hoogopgeleid met een baan.
(Bronnen kaders: Stichting Informatie Voorziening Zorg, Trimbos Instituut, Solutions)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Meisje toch!
De maandverbandreclame zei het jaren geleden al: vrouwen zijn niet recht en hoekig. En ze zijn ook niet ongevoelig voor verslavingen aan bepaalde middelen. De dames drinken en snuiven trots mee.
Elk jaar zoeken 7552 vrouwen hulp vanwege alcoholproblemen.
De rest van de vrouwen die aankloppen bij de verslavingszorg wil af van opiaten (2636), cocaïne (1727), cannabis (1243) en amfetamine (279).
Vrouwen zijn ook meer dan mannen bevattelijk voor een verslaving aan medicijnen.
Een kwart van de mensen die bij de verslavingszorg aanklopt is vrouw.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
‘Hoe kick ik lekker snel af?’
De particuliere afkickklinieken in Nederland schieten als kool uit de grond. Vier jaar geleden begon Keith Bakker zijn verslavingskliniek Smith & Jones in Amsterdam, onlangs opende hij een tweede filiaal in Wassenaar. Ongeveer tegelijkertijd ging in Voorthuizen het Solutions Center open van ex-verslaafde en reclameman Don Schothorst en zijn zakenpartners. De Schotse zorgaanbieder Castle Craig opent deze zomer samen met de GGZ Westelijk Noord-Brabant een kliniek in het Zeeuwse Wolphaartsdijk. De voordelen van particulier afkicken zijn: geen of korte wachtlijsten, individuele behandeling en de mogelijkheid in het buitenland af te kicken. Het nadeel: het is peperduur.
Beeld: Tim Mintiens
