Op Pluk de Nacht kun je elke avond een opvallende film zien, maar net zo boeiend is de wijze waarop deze film gemaakt wordt. Daily Pluk ontmaskert de makers. Deze keer: de Russische regisseur Aleksey Balabanov over Morphia, een heerlijk sinister verhaal over een aan morfine verslaafde dokter.
Het lijkt wel alsof Oost-Europa patent heeft op de sobere, duistere film. Een vermoeden dat tijdens dit festival in ieder geval wordt bevestigd met de openingsfilm Autumn Ball en vandaag met Morphia. Het verhaal gaat over de jonge dokter Poljakov, die in 1917 een plattelandskliniek overneemt. Hij heeft een weinig romantisch liefdesleven en de grote gebeurtenissen van zijn tijd laten hem volledig koud. De arts heeft ook nog nooit een operatie uitgevoerd, dus hij haalt vooralsnog zijn kennis uit boeken; vlak voor elke operatie bladert hij even door de encyclopedie. Een stuitligging, een amputatie en een tracheatomie: Poljakov deed het nooit eerder, maar hij blijkt een talent. En om de druk die op hem ligt te trotseren, spuit de arts zich vol met 'morphia', oftewel morfine.Regisseur Aleksey Balabanov (50) is beroemd en berucht om zijn duistere, soms sadistische en altijd Russische films. Hij wordt bekend bij het grote Russische publiek met de gangsterfilm Brat, die zich afspeelt in de chaotische en onrechtvaardige Jeltsintijd. Met Freaks and Men brengt Balabanov de corruptie van de Russische bourgeoisie in beeld. Daarna volgt de wederopstanding van Rusland in Brat 2, Russische heldendaden in Tsjetsjenië in Vojna en de communistische stagnatie in Cargo 200. Zijn laatste film Morphia is gebaseerd op een script van Sergei Bodrov Jr., een beroemd acteur, regisseur en schrijver die tragisch aan zijn einde kwam toen hij tijdens filmopnames bedolven werd onder een lawine. Op zijn beurt baseert Bodrov Jr. het script op de autobiografische verhalen van Michael Boelgakov. Juist, een aan morfine verslaafde dokter.
De regisseur koos dit script omdat het geschreven is door Sergei Bodrov Jr., een goede vriend. "We werkten graag met elkaar, bedachten altijd projecten samen. Ik besloot om door te zetten waar hij geen kans meer voor kreeg. Hij wilde dit verhaal dolgraag verfilmen." Toch laat Balabanov weinig heel van het script van Bodrov Jr.: "Ik veranderde inderdaad veel. Ik schreef zelfs een heel nieuw einde. Maar de structuur zoals Sergei die creëerde is hetzelfde gebleven. Ook de seksscènes, die zijn allemaal van zijn hand."
De filmbewerking van dit verhaal is bizar, sinister en plastisch; alle operaties en wonden worden verschrikkelijk realistisch in beeld gebracht. De grote vraag die tijdens het kijken ongetwijfeld bij menigeen door het hoofd spookt is: hoe kreeg Balabanov dat voor elkaar? "Simpel. We filmden echte operaties. Er werd echt een baby geboren, een amputatie gedaan en een tracheatomie uitgevoerd. De handen die je in beeld ziet, zijn van een chirurg. De injecties zijn ook echt. Niet met morfine, maar met een zoutoplossing. Er was constant een arts op de set die in de gaten hield of alles goed gedesinfecteerd werd."
Velen zullen beamen dat Morphia in al haar duisternis een prachtig meesterwerk is. Maar waarom, in godsnaam, kan een Russische film nooit vrolijk zijn? Balabanov: "Jij bent duidelijk niet geboren in de Sovjet-Unie. Toen ik in de jaren 80 als regie-assistent voor de Sverdlovsk Filmstudio vijf jaar lang door het land reisde, heb ik gezien in welke vreselijke omstandigheden Russen leven. Als mensen in Siberië tijdens het vissen niets vingen, dan hadden ze honger. Het enige dat daar geïmporteerd werd, was brood en wodka. Iedereen zat er aan de drank, zelfs kinderen. Ze dronken het rechtstreeks uit de fles, alsof het limonade was. En dan Jakoetsk, dat is zo'n smerige stad dat je het pas kunt geloven als je het met eigen ogen ziet. Alle huizen zijn gebouwd op vuilnisbelten. Ja, dat was allemaal een kwart eeuw geleden, maar toen we voor Morphia aan het filmen waren in de steden Oeglitsj, Kaljazin en Kasjin zagen we dat mensen nog steeds niet geweldig leven. Hoewel, er zijn meer winkels nu, dus het alcoholaanbod is aanzienlijk groter."Is dat wat je wilt zeggen met deze film, dat iedereen in Rusland verslaafd is? "Ik wil niemand de les lezen of op het rechte pad brengen. Ik laat alleen zien wat ik weet. Morphia gaat in ieder geval niet over drugs en is ook niet bedoeld als anti-drugs reclame. Waar het dan wel over gaat? Dat mag iedereen zelf bedenken. Boelgakov schreef een autobiografisch boek; hij wist van zijn verslaving af te komen en was daarmee gered. Maar dat is een zeldzaam verhaal. Het einde van mijn film is natuurlijker: een getalenteerde man raakt in een neerwaartse spiraal totdat hij de bodem raakt. Dat gebeurt regelmatig. En niet alleen door drugs. Overal zijn verleidingen."
En hoe kun je, volgens Aleksey Balabanov, die verleidingen weerstaan? "Hoe moet ik dat weten? Stel niet zulke vragen. Ik deed mijn werk. Ik heb de film gemaakt. Ga jij hem nu maar kijken."
